Een eenvoudige bijna kinderlijke tekening van een cirkel met daarin 2 puntjes als ogen en daaronder een naar boven gebogen halve cirkel als lachende mond. Meer had de smiley niet nodig om de wereld te veroveren. Begin jaren 1960 werd het lachebekje als het ultieme feel good-symbool vakkundig uitgemolken door gretige marketing jongens. Op het einde van de jaren 80 zouden nieuwe muziekgenres als acid house en new beat het vrolijk gestemde logo inlijven. Nog later transformeerde de smiley zich in alomtegenwoordige emoticons, wereldwijd gebruikt in gebalde sms-taal en op het internet.
Over het ontstaan van de smiley zijn de meningen sterk verdeeld. Als we Forrest Gump mogen geloven, zat hij er voor iets tussen:
Een van de zekerheden is dat het symbool voor het eerst verschijnt op het grote scherm in Hamnstad, een film van Ingmar Bergmann uit 1948, zij het in omgekeerde vorm, want het is een smiley met de mondhoeken naar beneden. Berit, het gekwelde hoofdpersonage, tekent met haar lipstick een unhappy face op een spiegel. Voor de promotiecampagnes van de films Lili en Gigi, respectievelijk uit 1953 en 1958, zien we op de posters smiley’s verschijnen. Het symbool duikt hier en daar op, maar het is wachten tot in 1963 voor de ‘officiële’ versie.
Harvey Ball ontwierp in 1963 het ‘klassieke’ model van de smiley: een lachend gezicht in een cirkel met gele achtergrond, ovale volle ogen en plooien aan de mondhoeken. Ball, een commercieel ontwerper uit Worcester, Massachusetts, kreeg van een lokale verzekeringsmaatschappij de opdracht om het gemoed van de werknemers op te krikken. Lachen doet lachen en hop, de smiley was een feit. Zijn ontwerp verscheen uiteindelijk op meer dan 50 miljoen buttons en kende een gigantisch succes. Het lachen zou Ball kort daarna vergaan, want noch hij zelf noch het verzekeringsbedrijf lieten het logo registreren. Iedereen die dat wilde kon dus rechten claimen op de smiley. Wat dan ook effectief gebeurde, meer dan eens, met de broers Bernard en Murray Spain als bekendste koplopers. In september 1970 lieten zij een hele reeks smiley-objecten maken, niet alleen buttons maar ook t-shirts, sleutelhangers, koffietassen, stickers, etc.), telkens vergezeld van de zin “have a nice day”. Tegen 1972 hadden de broers hun fortuin gemaakt. De smiley was inmiddels uitgegroeid tot een gigantische rage.
De smiley belichaamde op een perfecte manier het heersende vrijheids- en geluksgevoel van de jaren 60. Het symboliseerde een bijna blind geloof in de eindeloze mogelijkheden van de consumptiemaatschappij, maar groeide uit tot een leeg embleem in tijden waar president Nixon oorlog voerde in Vietnam.
In 1986 zal de invloedrijke graphic novel Watchmen, de smiley als een visuele metafoor gebruiken voor de ondergang van de wereld. Watchmen speelt zich af in 1985, in een Amerika waar superhelden deel uit maken van het dagelijks leven en een belangrijke rol spelen in de samenleving. Een van hen ontdekt dat een seriemoordenaar erop uit is om alle superhelden te vermoorden en zoekt hulp bij enkele collega’s op rust. Samen ontdekken ze een gruwelijk complot dat het einde van de wereld betekent. The Comedian, de meest corrupte superheld, draagt veelbetekenend een smiley. Op het einde van het verhaal verschijnt er ook een gigantische smiley op de planeet Mars. Het doorprikken van een smiley droomwereld was een feit.
In 1988 gebruikt de muziekgroep Bomb the Bass, de met bloedspatten besmeurde smiley uit Watchmen op de hoes van hun hit ‘Beat Dis’. In een tijd waarin iedereen op de dansvloer één werd, in een periode van twijfelachtige fluomodes en gecrepeerde plateaukapsels, claimde het uit Chicago overgewaaide muziekgenre acid house de smiley als embleem. Ook het in België ontstane en aan acid house verwante muziekgenre New Beat droeg de smiley uit als een symbool.
Tijdens de Gentse Feesten toveren wij ongetwijfeld een glimlach op uw gezicht, want dan kan u iedere ochtend proeven van ons SMILEY ONTBIJT. En voor de muziekliefhebbers zijn er in de namiddag onze open air DJ sets, met een vleugje New Beat, dat spreekt voor zich. Bekijk hier het volledige programma.