De Zuid-Afrikaanse vrijheidsstrijder en oud-president Nelson Mandela is overleden. Hij was in de jaren 80 hét gezicht van de strijd tegen apartheid, een strijd waarvoor hij bijna 27 jaar in de gevangenis zat. Van over de hele wereld weerklonk toen de roep om zijn vrijlating, luider en luider.
Toen in 1948 de Nationale Partij de verkiezingen won, werd de apartheidspolitiek geleidelijk ingevoerd. De verwerpelijke politiek van rassensegregatie hield in dat de verschillende rassen in Zuid-Afrika voortaan niet meer naast elkaar mochten leven en dat de politieke en economische macht in handen van de blanke minderheid kwam.
In 1962 werd Mandela het hoofd van de militaire tak van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC), een politieke groepering die de belangen van de zwarte bevolking in Zuid-Afrika behartigde. Mandela liet zich aanvankelijk inspireren door de theorie van het geweldloos verzet van de Indiase activist Mahatma Gandhi, maar nam na het bloedbad van Sharpeville in 1960 toch de wapens op. Hij besefte dat het de enige manier was om het gewelddadige en repressieve apartheidsregime te onderdrukken. In 1963 werd Mandela gearresteerd en kreeg een levenslange gevangenisstraf opgelegd. Hij verdween van 1964 tot 1982 achter de tralies in de beruchte gevangenis op Robbeneiland. Nadien werd hij overgeplaatst naar 2 andere, meer ‘menselijke’ gevangenissen om gedeeltelijk tegemoet te komen aan het groeiende protest tegen zijn gevangenschap. Mandela werd vanuit zijn gevangeniscel een waar symbool van de volgehouden anti-apartheidsstrijd.
Aan het eind van de jaren 80 begon het apartheidssysteem te wankelen. De blanke president Frederik Willem de Klerk leek te beseffen dat Mandela een nog grotere bedreiging vormde in de gevangenis dan eruit en liet hem in 1990 vrij. Daarna werkten de Klerk en Mandela samen aan de afschaffing van de apartheid en de vorming van een multiraciaal, democratisch Zuid-Afrika. Drie jaar later kregen Mandela en de Klerk de Nobelprijs voor de Vrede. In 1994 werd Mandela de eerste zwarte president van Zuid-Afrika, een functie die hij vijf jaar lang bekleedde.
Mandela’s strijd was vaak het onderwerp van populaire hits uit de jaren 80. Zo eiste in 1983 de Britse popgroep The Special AKA in hun protestlied Nelson Mandela luidkeels de vrijlating van de bekendste gevangene ter wereld, Eddy Grant scoorde een wereldhit met de ode aan Johannesburg én de vrijheid Gimme hope Joanna en met Sun City van de gelegenheidsgroep United Artists Against Apartheid toonde de fine fleur van de 80’s popmuziek hun weerzin voor het verwerpelijk systeem van rassenscheiding.